Riềng nếp

Riềng nếp
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Monocots
(không phân hạng)	Commelinids
Bộ (ordo)	Zingiberales
Họ (familia)	Zingiberaceae
Phân họ (subfamilia)	Alpinioideae
Tông (tribus)	Alpinieae
Chi (genus)	Alpinia
Loài (species)	A. galanga
Danh pháp hai phần
Alpinia galanga (L.) Willd., 1797
Danh pháp đồng nghĩa
Danh sách Alpinia alba (Retz.) Roscoe, 1807 Alpinia bifida Warb., 1891 Alpinia carnea Griff., 1851 Alpinia galanga var. galanga Alpinia galanga var. pyramidata (Blume) K.Schum., 1899 Alpinia pyramidata Blume, 1827 Alpinia rheedei Wight, 1853 Alpinia viridiflora Griff., 1851 Amomum galanga (L.) Lour., 1790 Amomum medium Lour., 1790 Galanga major Garsault, 1764 nom. inval. Galanga officinalis Salisb., 1812 Hellenia alba (Retz.) Willd., 1797 Heritiera alba Retz., 1791 Languas galanga (L.) Stuntz, 1912 Languas pyramidata (Blume) Merr., 1923 Languas vulgare J.Koenig, 1783 Maranta galanga L., 1762 Zingiber galanga (L.) Stokes, 1812 Zingiber medium Stokes, 1812 Zingiber sylvestre Gaertn., 1788

Riềng nếp hay hồng đậu khấu (红豆蔻), sơn nại, sơn khương tử (danh pháp hai phần: Alpinia galanga) là cây thân thảo thuộc họ Gừng, được dùng làm gia vị.

Đặc điểm

Thân rễ dạng củ. Thân giả cao khoảng 2 m. Lưỡi bẹ gần tròn, ~ 5 mm; cuống lá ~6 mm; phiến lá thuôn dài hoặc hình mác, 25-35 × 6–10 cm, nhẵn nhụi hoặc mặt xa trục có lông tơ, đáy thon nhỏ, đỉnh nhọn hoặc nhọn thon. Chùy hoa ~20 × 30 cm; trục chùy nhẵn nhụi hoặc có lông tơ; nhiều nhánh, 2–4 cm, 3--6 hoa mỗi nhánh; lá bắc và lá bắc con bền; lá bắc con hình mác, 5–8 mm. Hoa màu xanh lục-trắng, thơm. Đài hoa hình ống, 6–10 mm, bền. Ống tràng 6–10 mm; các thùy thuôn dài, 1,6-1,8 cm. Nhị lép bên màu tía, hình dùi hoặc thẳng, 2–10 mm. Cánh môi màu trắng với sọc đỏ, hình trứng ngược-hình thìa, ~2 cm, đỉnh 2 khe chẻ sâu. Chỉ nhị ~1 cm; bao phấn ~7 mm. Quả nang màu nâu hay đỏ khi khô, thuôn dài, hơi thu hẹp ở phần giữa, 1-1,5 cm × ~7 mm, mỏng, nhẵn nhụi. Hạt 3-6. Ra hoa tháng 5-8, tạo quả tháng 9-11.

Phân bố

Riềng nếp là loài bản địa khu vực từ Assam về phía đông tới miền nam Trung Quốc (Phúc Kiến, Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam) và Đông Nam Á. Nó được trồng ở Malaysia, Lào,Thái Lan và Việt Nam. Du nhập vào Ấn Độ, Sri Lanka và Đài Loan. Môi trường sống là rừng, bụi cây, đồng cỏ, ở cao độ 100-1.300 m.

Hoá học

Củ riềng nếp chứa một loại flavonol là galangin.

Xem thêm

Alpinia galanga.

• Galangal
• Lesser galangal

Tham khảo

• Van Wyk, Ben-Erik (2005). Food Plants of the World. Portland, Oregon: Timber Press, Inc. ISBN 0-88192-743-0
• Greater galangal
• Xem Scheffer J. J. C. & Jansen P. C. M., 1999. Alpinia galanga (L.) Willd. [Internet] Record from Proseabase. de Guzman C.C. & Siemonsma J. S. (biên tập).
• PROSEA (Plant Resources of South-East Asia) Foundation, Bogor, Indonesia. where much more information can be found.

Chú thích

• Tư liệu liên quan tới Alpinia galanga tại Wikimedia Commons
• Dữ liệu liên quan tới Alpinia galanga tại Wikispecies