Helen Hayes

Helen Hayes
Helen Hayes
Sinh	Helen Hayes Brown (1900-10-10)10 tháng 10, 1900 Washington, D.C., Hoa Kỳ
Mất	17 tháng 3, 1993(1993-03-17) (92 tuổi) Nyack, New York, Hoa Kỳ
Nghề nghiệp	Diễn viên
Năm hoạt động	1905-1985
Phối ngẫu	Charles MacArthur (1928–1956)
Con cái	Mary MacArthur (1930-1949) James MacArthur (1937-2010) (con nuôi)
Giải thưởng	Giải Oscar cho nữ diễn viên chính xuất sắc nhất (1931) Giải Oscar cho nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất(1970) Primetime Emmy Awards|Outstanding Lead Actress (1953) Tony Award for Best Actress in a Play (1947) Special Tony Award|Lawrence Langner Memorial Tony Award (1980)

Helen Hayes Brown (10.10.1900 – 17.3.1993) là nữ diễn viên người Mỹ có sự nghiệp kéo dài tới gần 80 năm. Bà từng được mệnh danh là "Đệ nhất phu nhân của Kịch nghệ Hoa Kỳ" và là một trong số 12 diễn viên đã đoạt 4 giải quan trọng là Giải Oscar, Giải Emmy, Giải Grammy và Giải Tony. Bà cũng được tổng thống Ronald Reagan trao tặng Huân chương Tự do Tổng thống - một huy chương cao quý nhất dành cho một thường dân (civilian) - trong năm 1986. Năm 1988, bà được trao Huy chương quốc gia về Nghệ thuật (National Medal of Arts). Tên bà được đặt cho Giải Helen Hayes, một giải thưởng hàng năm dành cho những diễn viên kịch nghệ chuyên nghiệp xuất sắc ở vùng Washington, D.C. từ năm 1984. Năm 1955 tên của "Nhà hát Fulton" trên đường 46 thành phố New York thuộc khu Broadway được đặt lại là "Nhà hát Helen Hayes" theo tên bà. Khi nhà hát này bị phá bỏ 1982, thì "Little Theatre" gần bên đã được đặt lại theo tên bà.

Thời niên thiếu

Helen Hayes sinh tại Washington D.C. ngày 10.10.1900. Mẹ của Hayes - Catherine Estelle (nhũ danh Hayes), hoặc Essie – là một nữ diễn viên có triển vọng, làm việc trong các công ty du lịch , còn cha là Francis van Arnum Brown, làm một số công việc khác nhau, trong đó có chân thư ký tại Cơ quan môn bài Washington, người quản lý và làm nhân viên bán hàng cho một cửa hàng bán buôn thịt. Ông bà ngoại của Hayes là người Công giáo Ireland nhập cư vào Hoa Kỳ trong thời kỳ Ireland bị "Nạn đói lớn" (1845-1852).

Hayes học ở Trường Thánh Tâm ở Washington và tốt nghiệp năm 1917.

Sự nghiệp

Hayes trong phim What Every Woman Knows (1934)

Hayes bắt đầu sự nghiệp kịch nghệ từ khi mới 5 tuổi khi làm ca sĩ ở Nhà hát Belasco của Washington D.C.(trên quảng trường Lafayette, đối diện với Nhà Trắng) Khi 10 tuổi, bà đã làm một phim ngắn tên là Jean and the Calico Doll.

Phim nói đầu tiên của Hayes là phim The Sin of Madelon Claudet và bà đã đoạt Giải Oscar cho nữ diễn viên chính xuất sắc nhất. Sau đó Hayes diễn xuất trong các phim Arrowsmith (cùng với Myrna Loy), A Farewell to Arms (cùng với Gary Cooper), The White Sister (đóng cặp với Clark Gable), What Every Woman Knows và Vanessa: Her Love Story.

Năm 1935 Hayes trở lại Sân khấu Broadway trong 3 năm, thủ vai chính trong vở Victoria Regina của Gilbert Miller cùng với Vincent Price (vai hoàng tử Albert), ban đầu diễn ở Nhà hát Broadhurst rồi sau đó ở Nhà hát Martin Beck.

Năm 1953, Hayes là người đầu tiên đoạt Giải thưởng Sarah Siddons về các vai diễn ở Nhà hát Chicago, đến năm 1969 bà lại đoạt giải này một lần nữa.

Hayes trở lại Hollywood trong thập niên 1950, tham gia các phim My Son John (1952) và phim Anastasia (1956). Việc diễn xuất của bà ở phim Anastasia được coi là sự trở lại với điện ảnh—Bà đã ngưng đóng phim nhiều năm do cái chết của cô con gái Mary, và sức khỏe sa sút của ông chồng bà.

Năm 1970 bà đoạt Giải Oscar cho nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất cho vai diễn người hành khách lậu vé trong phim Airport (1970), một phim về thảm họa. Sau đó bà đóng nhiều vai khác nhau trong các phim của Công ty Walt Disney như Herbie Rides Again, One of Our Dinosaurs is Missing và Candleshoe.

Năm 1955 Nhà hát Fulton được đặt theo tên bà. Tuy nhiên, vì lợi ích kinh doanh, trong thập niên 1980 người ta muốn phá nhà hát này cùng 4 nhà hát khác để xây một khách sạn lớn với Nhà hát Marquis. Để thực hiện ý muốn phá nhà hát này cùng 3 nhà hát khác, cũng như khách sạn Astor, gìới kinh doanh đã được sự đồng ý của Hayes trong việc phá nhà hát mang tên bà, tuy bà không làm chủ nhà hát này. Phần đất của nhà hát Helen Hayes ở Broadway đã được sử dụng để xây Trung tâm Shakespeare ở Khu đất cao phía tây của Manhattan. Trung tâm này được hiến tặng cho Hayes và Joseph Papp năm 1982. Năm 1983 Little Theater ở phía tây đường phố 45 được đặt tên lại là Nhà hát Helen Hayes để vinh danh bà, cũng như nhà hát ở Nyack, từ đó được đặt tên lại là Riverspace-Arts Center.

Không biết rõ từ lúc nào và ai đã gọi Hayes là "Đệ nhất phu nhân của sân khấu" (First Lady of the Theatre). Người bạn của bà, nữ diễn viên Katharine Cornell cũng mang danh hiệu này, và người ta cho rằng cả hai người đều xứng đáng với danh hiệu đó Một nhà phê bình đã nói rằng Cornell đóng vai mỗi nữ hoàng như thể bà là một phụ nữ, còn Hayes đóng vai mỗi phụ nữ như thể bà là một nữ hoàng.

Năm 1982, cùng với bà bạn Đệ nhất phu nhân Bird Johnson, Hayes đã lập ra Trung tâm nghiên cứu Hoa dại quốc gia (National Wildflower Research Center), nay là Lady Bird Johnson Wildflower Center ở Austin, Texas. Trung tâm này bảo vệ và bảo tồn thực vật bản địa của Bắc Mỹ và cảnh quan thiên nhiên.

Giải Helen Hayes cho sân khấu ở khu vực Washington D.C. được đặt theo tên bà. Bà có một ngôi sao trên Đại lộ Danh vọng Hollywood ở 6220 Đại lộ Hollywood. Helen Hayes cũng là một thành viên của American Theatre Hall of Fame (Phòng danh vọng Sân khấu Mỹ).

Đời tư

Hayes là tín đồ Công giáo, là đảng viên Đảng Cộng hòa (Hoa Kỳ) và từng tham dự nhiều Đại hội đảng Cộng hòa Mỹ (trong đó có một kỳ tổ chức ở New Orleans năm 1988), nhưng bà không có thiên hướng chính trị như những nghệ sĩ khác (như Adolphe Menjou, Ginger Rogers, John Wayne, Ronald Reagan vv…) trong cộng đồng Hollywood thời đó.

Hayes đã viết 3 quyển hồi ký: A Gift of Joy, On Reflection và My Life in Three Acts. Một số đề tài trong các hồi ký này là sự trở lại đạo Công giáo (bà đã bị Giáo hội khước từ sự thông công khi kết hôn với MacArthur, một tín đồ Tin Lành đã ly dị vợ); và về cái chết vì bệnh bại liệt của người con gái duy nhất của bà là Mary - một nữ diễn viên có triển vọng - ở tuổi 19. Người con nuôi của Hayes -James MacArthur – cũng theo nghề diễn viên, đã diễn xuất trong phim Hawaii Five-O trên truyền hình. (bản thân Hayes cũng là diễn viên khách trong tập Hawaii Five-0 năm 1975, đóng vai người cô/dì của nhân vật MacArthur).

Hayes đã phải vào bệnh viện nhiều lần do bị suyễn, bệnh càng trầm trọng hơn do nhiễm bụi ở sân khấu, buộc bà phải rút lui khỏi sân khấu vào năm 1971, ở tuổi 71.

Lần trình diễn cuối cùng của bà trên sân khấu Broadway là trong năm 1970 trong vở Harvey, đóng cặp với James Stewart. Những năm cuối đời bà đã dành thời giờ để viết hồi ký và gom góp tiền cho các tổ chức đấu tranh chống bệnh hen suyễn.

Từ trần

Hayes qua đời ngày 17.3.1993 – ngày lễ kính thánh Patrick - ở Nyack, New York do bị suy tim. Bà được an táng tại Nghĩa trang Oak Hill, Nyack, New York.

Các đóng góp trong sự nghiệp

Kịch và Giải thưởng

Năm	Kịch	Vai diễn	Ghi chú
1905	Miss Hawke's May Ball	Irish Dancer
	A Midsummer Night's Dream	Peaseblossom
1908	Babe in the Woods	Boy babe
1909	Jack the Giant Killer	Gibson Girl, Nell Brinkley, Girl impersonators
	A Royal Family	Prince Charles Ferdinand
	Children's Dancing Kermess	Impersonation of "The Nell Brinkley Girl"
	The Prince Chap	Claudia, Age 5
	A Poor Relation	Patch
1910	Old Dutch	Little Mime
	The Summer Widowers	Pacyche Finnegan, Pinkie's playmate
1911	The Barrier	Molly, an Alaskan Child
	Little Lord Fauntleroy	Cedric Errol
	The Never Homes	Fannie Hicks, Another Near Orphan
	The Seven Sisters	Klara, the Youngest Daughter
	Mary Jane's Pa
1912	The June Bride	The Holder's Child
1913	Flood Victim's Benefit
	The Girl with Green Eyes	Susie, the Flower Girl
	His House in Order	Derek Jesson, his son
	A Royal Family	Prince Charles Ferdinand
	The Prince Chap
	The Prince and the Pauper	Tom Canty and Edward, Prince of Wales
1914	The Prodigal Husband	Young Simone
1916	The Dummy	Beryl Meredith, the Kidnapper's Hostage
	On Trial	His Daughter, Doris Strickland
1917	It Pays to Advertise	Marie, Maid at the Martins
	Romance	Suzette
	Just a Woman	Hired girl
	Mile-a-Minute Kendall	Beth
	Rich Man, Poor Man	Linda Hurst
	Alma, Where Do You Live?	Germain
	Mrs. Wiggs of the Cabbage Patch	Asia
	Within the Law
	Pollyanna	Pollyanna Whittier, The Glad Girl
1918	Penrod
	Dear Brutus	Margaret, his daughter
1919	On the Hiring Line	Dorothy Fessenden, his daughter
	Clarence	Cora Wheeler
	The Golden Age
1920	Bab	Bab
1921	The Wren	Seeby Olds
	The Golden Days	Mary Ann
1922	To the Ladies	Elsie Beebe
	No Siree!: An Anonymous Entertainment by the Vicious Circus of the Hotel Algonquin
1923	Loney Lee	Loney Lee
1924	We Moderns	Mary Sundale, their Daughter
	The Dragon
	She Stoops to Conquer	Constance Neville
	Dancing Mothers	Catherine (Kittens) Westcourt
	Quarantine	Dinah Partlett
1925	Caesar and Cleopatra	Cleopatra
	The Last of Mrs. Cheyney	Maria
	Young Blood	Georgia Bissell
1926	What Every Woman Knows	Maggie Wylie
1927	Coquette	Norma Besant
1928	Coquette	Norma Besant	phiên bản London
1930	Mr. Gilhooley	A girl
	Petticoat Influence	Peggy Chalfont
1931	The Good Fairy	Lu
1933	Mary of Scotland	Mary Stuart
1935	Caesar and Cleopatra	Cleopatra
	Victoria Regina	Victoria
1936	Victoria Regina	Victoria	Revival
1938	The Merchant of Venice	Portia
	Victoria Regina	Victoria	Revival
1939	Ladies and Gentlemen	Miss Terry Scott
1940	Twelfth Night	Viola
1941	Candle in the Wind	Madeline Guest
1943	Harriet	Harriet Beecher Stowe
1944	Harriet	Harriet Beecher Stowe	Revival
1947	Alice-Sit-By-The-Fire	Mrs. Alice Grey
	Happy Birthday	Addie	Tony Award for Best Performance by a Leading Actress in a Play
1948	The Glass Menagerie	Amanda Wingfield
1949	Good Housekeeping
1950	The Wisteria Trees	Lucy Andree Ransdell
1952	Mrs. McThing	Mrs. Howard V. Larue III
1955	Gentleman, The Queens	Catherine, Lady Macbeth, Mary and Queen Victoria
	The Skin of Our Teeth	Mrs. Antrobus
1956	Lovers, Villains and Fools	Narrator, Puck and the Chorus from Henry V
	The Glass Menagerie	The Mother
1958	Time Remembered	The Duchess of Pont-Au-Bronc	Tony Award for Best Performance by a Leading Actress in a Play
1958	A Adventure	Lulu Specer
	Mid-Summer	Rose, the Maid
	A Touch of the Poet	Nora Melody
1960	The Cherry Orchard	Lyuboff Ranevskaya
	The Chalk Garden	Mrs. Maugham
1962	Shakespeare Revisited: A Program for Two Players
1964	Good Morning Miss Dove	Miss Lucerna Dove
	The White House	Abigail Adams, Dolley Madison, Edith Wilson, Julia Grant, Leonora Clayton, Mary Todd Lincoln, Mrs. Benjamin Harrison, Mrs. Franklin Pierce, Mrs. Grover Cleveland, Mrs. James G. Blaine, Mrs. Theodore Roosevelt, Rachel Jackson
1965	Helen Hayes' Tour of the Far East
1966	The Circle
	The School for Scandal	Mrs. Candour
	Right You Are If You Think You Are	Signora Frola
	We Comrades Three	Mother
	You Can't Take It With You	Olga
1967	The Show-Off	Mrs. Fisher	Tony Award's Vernon Rice-Drama Desk Award
1968	The Show-Off	Mrs. Fisher	return engagement
1969	The Front Page	Mrs. Grant
1970	Harvey	Veta Louise Simmons	Đề cử - Tony Award for Best Performance by a Leading Actress in a Play
1971	Long Day's Journey Into Night	Mary Cavan Tyrone
1980			Tony Award's Lawrence Langner Memorial Award

Phim và Giải thưởng

Năm	Phim	Vai diễn	Ghi chú
1910	Jean and the Calico Doll		mặc dù 'chưa được xác nhận' và cuộn phim đã không còn, nhưng có thể khi đóng phim này cùng với con chó Jean thì Hayes mới 9 tuổi
1917	The Weavers of Life	Peggy
1928	The Dancing Town		phim ngắn
1931	Arrowsmith	Leora Arrowsmith
	The Sin of Madelon Claudet	Madelon Claudet	Giải Oscar cho nữ diễn viên chính xuất sắc nhất
1932	A Farewell to Arms	Catherine Barkley
	The Son-Daughter	Lian Wha 'Star Blossom'
1933	The White Sister	Angela Chiaromonte
	Another Language	Stella 'Stell' Hallam
	Night Flight	Madame Fabian
1934	Crime Without Passion	Extra in hotel lobby	Uncredited
	What Every Woman Knows	Maggie Wylie
1935	Vanessa: Her Love Story	Vanessa Paris
1938	Hollywood Goes to Town	bản thân	phim ngắn
1943	Stage Door Canteen	bản thân
1952	My Son John	Lucille Jefferson
1953	Main Street to Broadway	bản thân
1956	Anastasia	Dowager Empress Maria Feodorovna	Đề cử — Giải Quả cầu vàng cho nữ diễn viên phim chính kịch xuất sắc nhất
1959	Third Man on the Mountain	khách du lịch	Uncredited
1961	The Challenge of Ideas	Người kể truyện	phim ngắn
1970	Airport	Ada Quonsett	Giải Oscar cho nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất
1974	Herbie Rides Again	Mrs. Steinmetz	Đề cử — Giải Quả cầu vàng cho nữ diễn viên phim ca nhạc hoặc phim hài xuất sắc nhất
1975	One of Our Dinosaurs is Missing	Hettie
1977	Candleshoe	Lady St. Edmund

Truyền hình và Giải thưởng

Năm	Tên	Vai diễn	Ghi chú
1950	Showtime, U.S.A.		Episode #1.1
	The Prudential Family Playhouse		The Barretts of Wimpole Street
	Pulitzer Prize Playhouse	Mary, Queen of Scots	The Late Christopher Bean
1951	Pulitzer Prize Playhouse	Mary, Queen of Scots	Mary of Scotland
	Schlitz Playhouse of Stars		Dark Fleece
	Schlitz Playhouse of Stars		The Lucky Touch
	Schlitz Playhouse of Stars		Not a Chance
	Robert Montgomery Presents	Queen Victoria	Victoria Regina
			Đề cử — Emmy Award for Best Actress (nonspecific role)
1952	Omnibus		The Twelve Pound Look
			Đề cử — Emmy Award for Best Actress (nonspecific role)
1953	Omnibus		The Happy Journey
	Omnibus		Mom and Leo
	Christmas with the Stars
	Medallion Theatre	Harriet Beecher Stowe	"Battle Hymn"
			Emmy Award for Best Actress (nonspecific role)
1954	The United States Steel Hour	Mrs. Austin	Welcome Home
	The Best of Broadway	Fanny Cavendish	The Royal Family
	The Motorola Television Hour	Frances Parry	Side by Side
1955	Producers' Showcase	Mrs. Antrobus	The Skin of Our Teeth
	The Best of Broadway	Abby Brewster	Arsenic and Old Lace
1956	Omnibus		Dear Brutus
	Omnibus		The Christmas Tie
1957	The Alcoa Hour		Mrs. Gilling and the Skyscraper Đề cử - Primetime Emmy Award for Outstanding Lead Actress – Miniseries or a Movie|Emmy Award for Outstanding Lead Actress – Miniseries or a Movie
	Playhouse 9	Sister Theresa	Four Women in Black
1958	Omnibus		Mrs. McThing
	The United States Steel Hour	Mother Seraphim	One Red Rose for Christmas Đề cử - Primetime Emmy Award for Outstanding Lead Actress – Miniseries or a Movie
1959	Hallmark Hall of Fame	Essie	Ah, Wilderness!
	Play of the Week	Madame Ranevskaya	The Cherry Orchard
1960	The Bell Telephone Hour	Baroness Nadedja von Meck	The Music of Romance
	Play of the Week	Madame Ranevskaya	The Velvet Glove
	Dow Hour of Great Mysteries		The Bat
1961	Michael Shayne		Murder Round My Wrist
1963	The Christophers		What One Bootmaker Did
1967	Tarzan	Mrs. Wilson	The Pride of the Lioness
1969	Arsenic and Old Lace	Abby Brewster
1970	The Front Page	Narrator
1971	Do Not Fold, Spindle, or Mutilate	Sophie Tate Curtis	Đề cử - Primetime Emmy Award for Outstanding Lead Actress – Miniseries or a Movie
1972	Harvey	Veta Louise Simmons
	Here's Lucy	Mrs. Kathleen Brady	Lucy and the Little Old Lady
	Ghost Story	Miss Gilden	Alter-Ego
1973–1974	The Snoop Sisters	Ernesta Snoop	Đề cử - Emmy Award for Best Lead Actress in a Limited Series
1975	Hawaii Five-O	Aunt Clara	Retire in Sunny Hawaii - Forever Đề cử - Emmy Award for Outstanding Lead Actress for a Single Appearance in a Drama or Comedy Series
1976	Arthur Hailey's the Moneychangers	Dr. McCartney	miniseries
	Victory at Entebbe	Etta Grossman-Wise
1978	A Family Upside Down	Emma Long	Đề cử - Primetime Emmy Award for Outstanding Lead Actress – Miniseries or a Movie
1980	The Love Boat	Agatha Winslow	1 episode
1982	Love, Sidney	Mrs. Clovis	Pro and Cons
	Murder is Easy	Lavinia Fullerton
1983	A Caribbean Mystery	Miss Marple
1984	Highway to Heaven	Estelle Wicks
1985	Murder with Mirrors	Miss Marple

Các giải thưởng và vinh dự khác

• Jefferson Awards for Public Service (1983)
• Huân chương Tự do Tổng thống (1986)
• Năm 2011, Bưu điện Hoa Kỳ đã in hình bà trên một tem thư để vinh danh bà.

Tham khảo và Chú thích

• Mosel, Tad and Macy, Gertrude. Leading Lady: The World and Theatre of Katharine Cornell(1978), Little, Brown & Co, Boston, ISBN 0-316-58537-8
• Murphy, Donn B. and Moore, Stephen. Helen Hayes; A Bio-Bibliography (1993)

Liên kết ngoài

• Helen Hayes trên IMDb
• Helen Hayes tại Internet Broadway Database
• Official site
• Tribute site Lưu trữ 2005-08-28 tại Wayback Machine
• Helen Hayes papers, 1817-1963 (bulk dates 1905-1963), held by the Billy Rose Theatre Division, New York Public Library for the Performing Arts
• American Masters Lưu trữ 2009-09-02 tại Wayback Machine (PBS)
• The Helen Hayes Awards
• Photographs of Helen Hayes
• Lifetime Honors - National Medal of Arts Lưu trữ 2011-07-21 tại Wayback Machine