Wikipedia:Wikipedia tiếng Việt không phải là Wikipedia Việt Nam

Wikipedia tiếng Việt là phiên bản ngôn ngữ tiếng Việt của Wikipedia, một dự án bách khoa toàn thư đa ngôn ngữ trực tuyến, được cộng tác xây dựng nội dung bởi hàng triệu tình nguyện viên trên toàn thế giới. Các bài viết của Wikipedia được biên tập theo hướng cố gắng đạt được một quan điểm trung lập trong cách miêu tả về sự vật, sự việc và qua một góc nhìn mang tính toàn cầu. Đã có rất nhiều sự thiên vị hệ thống cả trong những bài viết bách khoa lẫn những cuộc thảo luận cộng đồng phát sinh từ những đặc điểm địa lý, văn hóa, xã hội của các biên tập viên, gây mất cân đối cách Wikipedia trình bày nội dung và gây hiểu sai về bản chất của dự án, mà chủ yếu là sự ngộ nhận về tính địa phương của Wikipedia tiếng Việt.

Các biên tập viên Wikipedia tiếng Việt thường xuyên nhấn mạnh rằng, trang web này viết nội dung bằng tiếng Việt, chứ không phải của Việt Nam, quốc gia có phần lớn dân số xem tiếng Việt là ngôn ngữ mẹ đẻ, nhưng không phải là nơi duy nhất trên thế giới sử dụng tiếng Việt. Các nội dung của Wikipedia tiếng Việt cần tránh tạo ra cảm giác rằng chúng do những người Việt Nam viết dành riêng cho người Việt Nam đọc và cần tránh những thái độ chủ quan. Đồng thời, không nên nghiễm nhiên xem những luật lệ, lẽ thường hay quy tắc xã hội tại Việt Nam là một điều hiển nhiên tại Wikipedia tiếng Việt mà không cần sự giải thích tương đối về bối cảnh, ngữ cảnh. Một quy tắc ngón tay cái có thể tham khảo ở đây là: hãy tâm niệm rằng những gì bạn viết tại Wikipedia tiếng Việt sẽ được mọi người trên khắp thế giới đọc và tìm hiểu, miễn là họ biết tiếng Việt, không quan trọng người đó đến từ nền văn hóa nào, và như vậy nội dung bạn viết tự khắc thể hiện được một tầm nhìn mang tính toàn cầu.

Nói như vậy không có nghĩa là Wikipedia tiếng Việt cản trở người dùng đóng góp các nội dung đặc thù Việt Nam. Wikipedia tiếng Việt có thể ưu tiên vai trò định hình nội dung bằng tiếng Việt (như việc đặt tên bài viết dựa vào tên thông dụng trong tiếng Việt), nhưng thông tin liên quan đến Việt Nam—về mặt quốc gia—không nên được đối xử theo cách đặc biệt hơn so với những quốc gia khác. Một lẽ tất yếu rằng người dùng có xu hướng chọn đóng góp nhiều hơn vào phần nội dung mà họ có khả năng tiếp cận thông tin nhanh nhất và tiện lợi nhất, nên sự mất cân đối giữa thông tin liên quan đến Việt Nam và thông tin về những địa phương khác vẫn thường xuyên xảy ra. Những bản mẫu thông điệp như Tầm nhìn hẹp có thể sử dụng để chỉ ra phần nội dung nào được viết quá chi tiết và sa đà vào một đối tượng riêng biệt, từ đó khuyến khích biên tập viên khác bổ sung thêm các thông tin có thể giúp bài viết thể hiện bao quát vấn đề trên nhiều phương diện nhất có thể.

Về mặt pháp lý, Wikipedia tiếng Việt không chịu sự kiểm duyệt hay phải tuân thủ các quy định pháp luật của Việt Nam, bởi vì nó được vận hành bởi Wikimedia Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Hoa Kỳ. Từ góc nhìn của người sống tại Việt Nam, đây có thể xem là một trang web quốc tế tình cờ có ngôn ngữ tiếng Việt. Thái độ trung lập là một trong năm nguyên tắc cốt lõi giữ cho Wikipedia hoạt động ổn định đến ngày nay, và những nội dung được cho là gây ảnh hưởng đến chính sách của một quốc gia bất kỳ không phải là vấn đề mà trang web này nên quan tâm. Mục tiêu duy nhất của nó là xây dựng một nền tảng tri thức được tự do tiếp cận và phổ biến rộng khắp.

Cách hiểu

Dưới đây là một số ví dụ về các cách hiểu đúng và sai về bài luận này.

Cách hiểu đúng

• Không thiên vị cho phía Việt Nam khi viết các bài bách khoa về lịch sử, chính trị.
• Không áp đặt quan điểm của chính phủ Việt Nam lên nội dung các bài bách khoa, tên bài, cộng đồng Wikipedia tiếng Việt, cách thức vận hành của trang web…
• Hiểu rằng người viết và đọc Wikipedia tiếng Việt đến từ khắp nơi trên thế giới, không phải chỉ mỗi Việt Nam.

Cách hiểu sai

• Bài xích mọi thông tin liên quan đến Việt Nam trong các bài bách khoa một cách máy móc và không cân nhắc đến ngữ cảnh, mục đích của bài viết.
• Bài xích việc sử dụng các sản phẩm Việt Nam: áp phích phim điện ảnh Việt hóa ra mắt các rạp ở Việt Nam, các nguồn tài liệu, xuất bản phẩm, sách báo Việt Nam…
• Bài xích các yếu tố văn hóa Việt phi chính trị và phi quốc gia (ví dụ, trang phục truyền thống Việt, các lễ hội truyền thống…) trong các hoạt động của trang web Wikipedia tiếng Việt.

Xem thêm

• Wikipedia:Thái độ trung lập
• Wikipedia:Thiên vị hệ thống
• Wikipedia:Những gì không phải là Wikipedia