Bước tới nội dung

Thành viên:Necrocancer/Hokusai2

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Katsushika Hokusai (葛 飾 北 斎) ( Edo, 12 tháng 10 năm 1760 - 10 tháng 5 năm 1849 ), [1] được gọi đơn giản là Hokusai, là một họa sĩ, thợ khắc và họa sĩ theo phong cách ukiyo-e của Nhật Bản thời kỳ Edo. Vào thời của mình, ông là chuyên gia hàng đầu về hội họa Trung Quốc tại Nhật Bản.[2] Anh cũng được biết đến với sự đa dạng của những cái tên mà anh đã sử dụng trong suốt sự nghiệp của mình: Shunro, Sori, Kako, Taito, Gakyonjin, Iitsu và Manji.[3]

Ông là tác giả của một tác phẩm rất rộng lớn, bao la và đa dạng. Ví dụ, trong Manga Hokusai (斎 ま ん が, Hokusai Manga) ( 1814 - 1849 ), [n. 1] cho thấy cuộc sống hàng ngày của ngôi làng của anh ấy với độ chính xác cao và cảm giác hài hước . [4] Nên đề cập đến các bản khắc phong cảnh của ông, Ba mươi sáu cảnh núi Phú Sĩ (富 嶽 三 十六 景, Fugaku Sanjūroku-kei ) (khoảng 1830 - 1833 ) [5] và Trăm cảnh núi Phú Sĩ ( 1834 ), phần nào phản ánh mối quan hệ cá nhân với Núi Phú Sĩ . [6] Các tác phẩm từ bộ truyện này, The Great Wave of Kanagawa (神奈川 沖浪 裏, Kanagawa Oki Nami Ura) và Fuji on Clear Days (凱 風 快 晴, gai kaze kaisei), đã bảo đảm danh tiếng của Hokusai, cả trong từ Nhật Bản cũng như nước ngoài.

Vào giữa segle xix, các tác phẩm chạm khắc của ông, cũng như của các nghệ sĩ Nhật Bản khác, đã đến Paris . Ở đó, chúng đã được sưu tập với sự nhiệt tình cao độ, đặc biệt là bởi các nghệ sĩ trường phái ấn tượng như Vincent Van Gogh, Claude Monet, Edgar DegasHenri de Toulouse-Lautrec, tác phẩm của họ cho thấy ảnh hưởng sâu sắc của các bản khắc nói trên. Nhà sử học Richard Douglas Lane đã nói về ông và công việc của ông:

En efecte, si hi ha un treball que va fer el nom d'Hokusai, tant al Japó com en l'estranger, ha de ser aquesta sèrie d'impressions monumentals...

— Lane, Richard (1978). Images from the Floating World, The Japanese Print.

Tiểu sử

[sửa | sửa mã nguồn]

Ông sinh ngày 12 tháng 10 năm 1760 tại huyện Honjo, phía đông Edo . Tên khai sinh của ông là Tokitaro . [7] Người ta không biết cha mẹ của ông là ai, và ngay từ khi còn nhỏ, ông đã được nhận làm con trai bởi một người thợ thủ công Edo danh tiếng, người mà ông đã làm việc như một người học việc, được gọi là Nakajima Ise . Ông là người làm gương cho triều đình Tướng quân, [1] và sau đó trở thành người thừa kế hợp pháp của nó, cho thấy rằng câu chuyện Hokusai thực sự là con trai của Nakajima, nhưng được sinh ra để làm vợ lẽ, có thể là sự thật. [8] Ở đó, từ năm 5 tuổi, anh đã phát triển niềm đam mê lớn của mình là vẽ và hội họa .

Khi còn trẻ, Hokusai quyết định làm nhân viên bán hàng trong một hiệu sách danh tiếng và từ năm 15 tuổi cho đến năm 18 tuổi, anh vào xưởng khắc học việc. Việc đào tạo ban đầu về thế giới sách, thương mại và kỹ thuật in ấn đã góp phần vào sự phát triển của Hokusai như một máy in. [1] Năm 1778, ở tuổi 18, ông trở thành đệ tử của sư phụ trường phái ukiyo-e, Katsukawa Shunsho, ông học kỹ thuật khắc trên bản gỗ ( khắc gỗ ), chuyên về vẽ chân dung. của các diễn viên kabuki . [7] Năm sau, 1779, Hokusai trẻ tuổi đã xuất bản các tác phẩm đầu tiên của mình dưới cái tên Shunro (勝 川 春 朗), [8] bao gồm những lời mời đến nhà hát kabuki được in. Trong những tác phẩm này, anh ấy cho thấy rằng anh ấy đã hoàn toàn thành thạo thể loại của trường phái Katsukawa .

Từ cách tính tuổi của những đứa con của mình, người ta tin rằng Hokusai phải kết hôn vào khoảng 20 nhiều năm. Trong thời kỳ này, có lẽ do ảnh hưởng của cuộc sống gia đình, các thiết kế của ông có xu hướng tập trung vào chân dung của các diễn viên và phụ nữ trong bối cảnh lịch sử và khu vườn nhất định. Ông đã sử dụng kỹ thuật Uki-e, về phong cảnh thời bán sử, trong đó sử dụng phương pháp phối cảnh của phương Tây, và cả những bức tranh in hình trẻ em. Các sách minh họa của nghệ sĩ và các văn bản tương ứng đề cập đến các chủ đề lịch sử và giáo khoa. Trong suốt thập kỷ sau đó, các tác phẩm do Hokusai sản xuất theo thể loại surimono đại diện cho một trong những điểm cao nhất của chủng tộc họ. Thể loại này của Nhật Bản chủ yếu được sử dụng để phát hành thiệp cho những dịp trọng đại, chẳng hạn như năm mới và những thời điểm khác khi những lời chúc mừng được tổ chức; Ngoài ra, nó đã được chỉnh sửa để xuất bản các bản trình bày của các chương trình âm nhạc, thông báo, v.v. Chúng luôn là những phiên bản giới hạn mang lại ấn tượng hoàn hảo và chất lượng cao nhất. Trong hầu hết các trường hợp, surimono được hiệp hội các nhà thơ ủy nhiệm để minh họa bài thơ đoạt giải của một cuộc thi văn học với chủ khảo của xã hội làm giám khảo. Thông thường, những bản khắc này có định dạng nhỏ, và thực tế để dập nổi các ký tự kanji đòi hỏi kỹ năng kỹ thuật cao.

Vào khoảng năm ba mươi tuổi, Hokusai đã trải qua một tình huống cá nhân tế nhị buộc anh phải thực hiện những thay đổi quan trọng trong cuộc đời mình. Sư phụ của ông, Shunsho, qua đời vào năm 1793, và cùng lúc đó người vợ trẻ của ông cũng qua đời, để lại cho ông một con trai và hai con gái. Vài năm sau, vào năm 1797, ông tái hôn và lấy tên nghề nghiệp là Hokusai . Sự thay đổi này của goh đã đánh dấu sự khởi đầu của thời kỳ hoàng kim trong công việc của ông, kéo dài hơn nửa thế kỷ. [1]

sự nghiệp

[sửa | sửa mã nguồn]

Trong thời kỳ này, tác phẩm của Hokusai bao gồm đầy đủ các loại nghệ thuật ukiyo-e : thẻ bài, surimono, sách tranh, hình minh họa của tuyển tập thơ, sách khiêu dâm, tranh vẽ tay và sách bản phác thảo. Trong số các đối tượng được điều trị, trong những trường hợp hiếm hoi, nó đã cạnh tranh với Utamaro, tác giả xuất sắc nhất về những hình ảnh nữ tính gợi cảm. Bất chấp những hạn chế về ý thức này, Hokusai đã tìm cách lấy cảm hứng từ nhiều chủ đề đa dạng. Đặc biệt, ông nhấn mạnh đến việc thể hiện các danh lam, thắng cảnh lịch sử, trong đó hình tượng con người đóng vai trò thứ yếu. Vào cuối thế kỷ này, ông đã đưa vào phong cách của mình kỹ thuật phối cảnh và xử lý màu sắc phương Tây. Cô đã xuất bản một loạt các bức chân dung phụ nữ mang tên Bài hát của Itako . [3]

Vào đầu segle xixgle xix, Hokusai bắt đầu minh họa cho yomihon, một loại tiểu thuyết của một trình độ dân trí cao. [3] Dưới ảnh hưởng này, phong cách của ông bắt đầu có những thay đổi quan trọng, có thể thấy rõ trong khoảng thời gian từ năm 1806 đến năm 1807. Hình ảnh và tác phẩm của anh ngày càng được công nhận, mặc dù anh bị mất trí nhớ và có xu hướng chú ý nhiều hơn đến các môn truyền thống và cổ điển hơn, đặc biệt là với những cảnh xuất hiện samurai, chiến binh và một số môn học Trung Quốc. . Trong thời kỳ này, tránh xa thế giới của ukiyo-e. [9]

Vào khoảng năm 1812, một thảm kịch khác xảy đến với Hokusai, khi con trai cả của ông qua đời. Cái chết này không chỉ là một đòn giáng mạnh về mặt tinh thần mà còn để lại hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, vì là người thừa kế gia tộc Nakajima giàu có, con trai ông nhận được một khoản thu nhập đáng kể nên Hokusai không phải lo lắng về việc bất thường với các bộ sưu tập để bán tranh, thiết kế và minh họa của ông. Cho dù vì lý do kinh tế hay một số vấn đề chưa rõ khác, từ thời điểm đó, Hokusai đã tập trung chú ý vào minh họa sách, và đặc biệt là những cuốn sách là bản sao của các bản khắc được thiết kế bởi các nghệ sĩ nghiệp dư, chẳng hạn như Các bài học nhanh trong bản vẽ đơn giản . Sáng kiến này đã thu hút thêm nhiều sinh viên theo học thạc sĩ của ông. [10]

Ngoài danh tiếng đạt được nhờ những bức tranh khắc và minh họa tỉ mỉ, Hokusai cũng rất thành công trong các cuộc triển lãm tranh trước công chúng. Ví dụ, ông đã thực hiện một bức tranh khổng lồ rộng khoảng 240 m 2, [7] một tác phẩm trong đó các nhân vật thần thoại xuất hiện, được đặt bởi một lễ hội đông đúc. Ông thậm chí đã từng được triệu tập để thể hiện kỹ năng nghệ thuật của mình với shogun, một thần dân của hoàng đế, nhưng trên thực tế, người đã thống trị Nhật Bản .

Vào mùa hè năm 1828, người vợ thứ hai của Hokusai cũng qua đời. Ông chủ lúc đó 68 tuổi, gặp nạn, bị liệt liên tục ở cánh tay trái, ở một mình và với một đứa cháu trai mâu thuẫn đã được chứng minh là một tội phạm liêm khiết. Trước tình hình đó, O-ei, con gái của ông và cũng là một học sinh được yêu thích của ông, đã cắt đứt cuộc hôn nhân với một nghệ sĩ không quan trọng và trở về nhà của cha để ở với cha cho đến cuối đời. [11]

Những năm trước. Ba mươi sáu cảnh núi Phú Sĩ

[sửa | sửa mã nguồn]
Chữ ký của Katsushika Hokusai

Hokusai đã làm việc cho đến ngày cuối cùng tồn tại. Anh ấy là một nghệ sĩ năng động dậy sớm và vẽ cho đến khi màn đêm buông xuống. Đây là con đường hoạt động của anh ấy trong suốt cuộc đời hoạt động nghệ thuật lâu dài của mình, và nó cũng là động lực cho những năm sau này của anh ấy. Trong số hàng nghìn cuốn sách và bản in của Hokusai, Ba mươi sáu góc nhìn về Núi Phú Sĩ của ông là đặc biệt đáng chú ý. Được xuất bản từ năm 1826 đến năm 1833, bộ truyện nổi tiếng này, bao gồm tổng cộng 46 bản in màu có bổ sung, đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trong ngành in phong cảnh Nhật Bản. Sự tuyệt vời của thiết kế và kỹ năng thực hiện không có nghệ sĩ Nhật Bản nào khác đạt được, nó thậm chí còn vượt qua tác phẩm của Hiroshige đương thời của ông. Nhìn chung, Hokusai có một sản phẩm nghệ thuật lớn bao gồm khoảng ba mươi nghìn tác phẩm. [12]

Những thay đổi liên tục về địa chỉ của Hokusai, người sống ở hơn 90 nơi cư trú khác nhau, và thậm chí thay đổi tên, là những yếu tố quan trọng tạo nên tính cách của người nghệ sĩ. Ngoài tên chính của mình, Hokusai sử dụng hai goh không thường xuyên khác, và khoảng 20 cái tên được anh thêm vào tên chính của mình một cách bừa bãi. [3]

Năm 1839, khi tác phẩm của ông bắt đầu bị lu mờ bởi tác phẩm của Hiroshige, xưởng vẽ của ông bị cháy, phá hủy hầu hết các tác phẩm của ông. ☃☃ Bất chấp những lời cầu nguyện của mình để được tiếp tục sống trong một thập kỷ nữa, vào ngày 18 tháng 4 (theo lịch Nhật Bản) năm 1849, ☃☃ "ông già giận dữ với bức tranh", như ông đã định nghĩa, đã qua đời ở tuổi 89. Anh đã không hoàn thành việc tìm kiếm sự thật cuối cùng về hội họa. [3] Nhiều năm trước khi qua đời, trong lời tựa cho ấn phẩm Một trăm lần ngắm núi Phú Sĩ, ông viết:

Năm sáu tuổi, anh đã mắc chứng cuồng vẽ đủ thứ. Đến năm 50 tuổi, ông đã tạo ra một số lượng lớn các bức vẽ, nhưng không có gì ông đã làm trước đó có công thực sự cho đến khi 70 tuổi. Ở tuổi 73, cuối cùng tôi đã học được vài điều về hình dạng thực của động vật, côn trùng, cá và bản chất của cây cối. Vì vậy, đến năm 80 tuổi, tôi sẽ còn tiến bộ hơn nữa, và đến những năm 90 tôi sẽ thâm nhập sâu hơn vào bản chất của nghệ thuật. Ở tuổi 100, cuối cùng tôi sẽ đạt đến một trình độ đặc biệt, và ở tuổi 110, mỗi điểm và đường nét trong bản vẽ của tôi sẽ có một tuổi thọ riêng..[13][14]

Phong cách

[sửa | sửa mã nguồn]

Núi Phú Sĩ

[sửa | sửa mã nguồn]

Núi Phú Sĩ là biểu tượng thiêng liêng của Nhật Bản, nơi đây luôn gắn liền các giai thoại đặc biệt mà xuất phát từ thế kỷ 7. Theo truyện cổ tích dân gian Nàng tiên trong ống tre, nàng Công chúa Kaguya (かぐや姫 Kaguya-hime?) con gái của Mặt Trăng được tái sinh trong một thân cây tre dưới trần thế. Trước khi quay trở về cung trăng, nàng đã gửi lại cho Thiên hoàng thuốc trường sinh bất tử. Tuy nhiên sau đó vì quá nhớ nhung, Thiên hoàng lệnh cho binh lính leo lên đỉnh núi, gửi gắm tấm lòng của mình thấu tới nàng công chúa trên Mặt Trăng; làn khói theo đó mà cũng được tin rằng xuất phát từ việc đốt thư và thuốc trường sinh.[n. 2] Do vậy mà từ xa xưa, núi Phú Sĩ luôn được gắn liền với bí mật trường sinh bất tử, điều mà có lẽ cũng ám ảnh Hokusai với nơi đây.[15] Song với đó, việc Hokusai miêu tả núi Phú Sĩ thường xuyên như vậy một phần cũng liên quan đến tín ngưỡng tôn giáo của ông. Hokusai là một môn đồ của tông phái Phật giáo Nichiren. Theo truyền thống, đây còn là nơi ở của các vị thần Shinto là Fuji-hime và Sakuya-hime.[16] Ngoài ra, một nhà sư Phật giáo tên Jikigyō Miroku (1671-1733) đã tuyệt thực rồi qua đời tại đây, điều này càng củng cố cho sự thiêng liêng của ngọn núi và biến việc viếng thăm nơi đây thành một nghi lễ đầy ý nghĩa.[17]

Ngọn núi truyền cảm hứng cho nhiều nhà thơ và đã trở thành vô số biểu tượng nối tiếng. Tác phẩm lâu đời nhất được biết đến là bản vẽ trên giấy về một cánh cửa trượt thế kỷ 11.[18] Nó luôn là một chủ đề được giới họa sĩ Nhật Bản thế kỷ 19 đặc biệt coi trọng, ngoài tác phẩm của Hokusai, [19] nó cũng là nguồn cảm hứng cho một nghệ sĩ vĩ đại khác, Hiroshige (1797-1858), tác giả của bộ bản họa Năm mươi ba trạm nghỉ của Tokaido (1833-1834), ấn bản gốc được xuất bản đến năm 1857; Hiroshige cũng thực hiện một bộ bản họa của riêng mình có cùng tên Ba mươi sáu cảnh núi Phú Sĩ.[20] Cùng thời gian đó, Utagawa Kuniyoshi (1798-1861) cũng có một số sáng tác từ hình ảnh núi Phú Sĩ. Hai tác phẩm nổi bật nhất vào thời gian gần đây có thể kể đến là: Fuji, của Kokei Kobayashi (1883-1957), và Aka-Fuji (Núi Phú Sĩ đỏ) của Yokoyama Misao (1920-1973).

Cách mạng xanh Phổ

[sửa | sửa mã nguồn]

Trước khi màu xanh Phổ trong nishiki-e được nhập khẩu vào cuối thời Văn Chính, các sắc tố xanh tuy đã có sẵn để nhưng với số lượng hạn chế và gặp nhiều bất cập. Hai sắc tố khoáng cơ bản được sử dụng cho màu xanh lam trong hội họa là azurite (iwa-gunjo) và pha lê xanh (hana-gunjo), cung cấp màu sắc phong phú nhưng kích thước hạt lại quá thô để có thể mang lại màu sắc mịn trong in mộc bản. Ngoài ra, dựa theo sắc lệnh của chính phủ năm 1790,[21] quá trình sản xuất của tất cả các tác phẩm đều không được quá xa xỉ, vì vậy mà các bản nishiki-e thông thường rất có thể sẽ bị cấm sử dụng loại sắc tố khoáng này do chi phí của chúng.[22]

"Cuộc cách mạng xanh" này dễ thấy nhất trong các cảnh quan; thực sự, nó góp phần quan trọng lớn đối với sự bùng nổ lớn của chủ đề phong cảnh vào đầu những năm 1830, trong đó có loạt Ba mươi sáu cảnh của Hokusai là chất xúc tác quan trọng. Sự thay đổi này cũng xảy ra tuơng tự ở tất cả các thể loại khác của ukiyo-e, mà trong đó, yếu tố giữ vị trí quan trọng trong cuộc 'cách mạng' này là chất màu nhập khẩu 'bero', hay còn gọi là xanh Berlin (trong tiếng Anh thường là xanh Prussian).[23]

Hai chiếc quạt năm 1830 được in bằng xanh Phổ còn sót lại thuộc bộ sưu tập của Bảo tàng Nghệ thuật Brooklyn, một bản là phong cảnh của Kunisada mang tên Miho no ura (Bờ biển Miho) (hình 13), và còn lại là bản in không có tiêu đề miêu tả những loài hoa mùa hè của Sadahide (hình 14). Mỗi bản in này đều phần nào thúc đẩy kỹ thuật aizuri theo một hướng mới, khác xa những bức phong cảnh Trung Quốc của Keisai Eisen (người đi tiên phong trong việc áp dụng kỹ thuật aizuri). Bản in Miho Shore của Kunisada mang cảnh quanh núi Phú Sĩ nhìn từ xa, đã loại gần như tất cả các nét vẽ mà thay vào đó là phân cấp màu đa dạng để đạt được các hiệu ứng tinh tế của mây và bầu khí quyển. Ngược lại, miêu tả của Sadahide về những bông hoa mùa hè dựa trên những đường nét trong khối màu xanh đậm (có thể là sự pha trộn giữa màu xanh Phổ với sumi hoặc chàm), ít nhất có đến năm phân cấp màu xanh sử dụng ở đây để tách biệt mười hoặc nhiều loại cây đang đan xen nhau. Màu xanh ở đây được in trên những cánh quạt, tạo một cảm giác mát lạnh không kém phần mới lạ. Cả hai bản in này đều cho thấy tính mới mẻ của kỹ thuật sử dụng đa khối aizuri, tạo ra tinh thần đổi mới trong sáng tác và thiết kế, và cũng phần nào mở đường cho bộ tác phẩm núi Phú Sĩ của Hokusai vào cuối năm đó.[24]

Những thay đổi về kỹ thuật như vậy có tầm quan trọng nhất định. Sự đổi mới này thường được nhắc tới trong các cuộc thảo luận về Ba mươi sáu cảnh như một ví điển hình cho sự phổ biến của sắc tố xanh Phổ, đặc biệt là trong thể loại aizuri-e chỉ sử dụng xanh lam theo từng phân cấp màu (kỹ thuật bokashi). Các nhà nghiên cứu từ lâu đã biết rằng, mười trong số ba mươi sáu bản họa đã được xuất bản bằng aizuri (hoặc 'bán aizuri', với bổ sung thêm số ít các màu sáng khác), chúng rất có thể cũng là những bản in đầu tiên trong sê-ri. Việc sắc tố xanh Phổ được áp dụng vào các bản họa Nhật Bản có sức hấp dẫn đặc biệt đối với Hokusai. Không đơn thuần chỉ dừng lại ở một sự đổi mới, Hokusai sử dụng loại màu này còn để nâng cao khả năng của mình trong việc tái hiện lại ba mươi sáu cảnh quan và cũng phần nào nói rõ thế giới quan đang thay đổi của nền văn hóa đại chúng Edo thế kỷ 19.[25]

Chữ ký của Katsushika Hokusai

Cả hai lựa chọn tên hiệu và mô tả thường xuyên về núi Phú Sĩ của Hokusai đều xuất phát từ niềm tin tôn giáo của ông. Tên gọi Hokusai (北斎 (Bắc Trai)?) có nghĩa là "Xưởng (phòng) phía bắc", viết tắt của Hokushinsai (北辰際 (Bắc Thần Tế)?) hay "Xưởng sao Bắc Cực." Hokusai là một thành viên của giáo phái Phật giáo Nichiren, người nhìn thấy sao Bắc Cực liên quan đến thần linh Myōken (妙見菩薩 (Diệu Kiến Bồ Tát)?).[26]

Dưới đây là danh sách đầy đủ các tên hiệu (goh) từng được Hokusai sử dụng:[27]

Công việc

[sửa | sửa mã nguồn]

Tranh, minh hoạ

[sửa | sửa mã nguồn]
Tiêu đề và chữ ký của Hokusai trong Ba mươi sáu cảnh núi Phú Sĩ [n. 3]

Dưới đây là liệt kê các tác phẩm của Hokusai theo thứ tự thời gian. Một số tác phẩm trong này đã được đề cập hoăc dùng làm biểu tượng của Hokusai. Đây cũng là những tác phẩm nổi bật nhất, đại diện cho từng giai đoạn phát triển nghệ thuật của ông.

  • Lễ kỷ niệm những ngôi nhà xanh (khoảng 1790)
  • Lễ kỷ niệm mười hai tháng (khoảng năm 1790)
  • Người nước ngoài trong phong tục Nhật Bản (1796)
  • Loạt bản họa Chushingura I (khoảng 1800)
  • Những tấm in gấm của ba mươi sáu nữ nhà thơ (1801)
  • Năm mươi nhà thơ tưởng tượng, kèm theo mỗi người một bài thơ (1802)
  • Núi Phú Sĩ vào mùa xuân (1803)
  • Ba mươi sáu trạm nghỉ ở Tokaido (1804)
  • Loạt bản họa Chushingura II (1806)
  • Suikoden (1807)
  • Chân dung của sáu nhà thơ (khoảng 1810)
  • Hokusai Manga, vol. 1 (1814)
  • Hokusai Gashiki (1819); Hokusai Soga (1820)
  • Ba mươi sáu cảnh núi Phú Sĩ (khoảng 1830-33)[5]
  • Cảnh quan tại những cây cầu nổi tiếng (khoảng 1827-30)
  • Tuyết, trăng và hoa (khoảng 1827-30)
  • Hoa và chim (khoảng 1827-30)
  • Toshi-sensor (1833-36)
  • Một trăm cảnh núi Phú Sĩ (1834-35)
  • Một trăm bài thơ ngâm của bà vú (ca 1845).

Phân tích

[sửa | sửa mã nguồn]
Tametomo và những con quỷ, Hokusai, 1811

Những tác phẩm được coi là xuất sắc nhất của Hokusai đều được ông thực hiện trong khoảng thời gian từ 60 đến 70 tuổi. Ông là một trong những nghệ sĩ có công lớn trong việc đưa phong cảnh và thiên nhiên, chim và hoa trở thành biểu tượng văn hóa Nhật Bản.[3] Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là loạt tranh ukiyo-e Ba mươi sáu cảnh núi Phú Sĩ, được sáng tác từ năm 1826 đến năm 1833. Nó thực ra bao gồm 46 bản in (10 trong số đó được thêm vào sau lần bán ra đầu tiên).[26] Ngoài ra, ông còn chịu trách nhiệm cho loạt tranh Một trăm cảnh núi Phú Sĩ (富嶽百景 Fugaku Hyakkei?) xuất bản năm 1834, một tác phẩm mà "thường được coi là kiệt tác trong những cuốn sách tranh phong cảnh của ông."[28] Tranh ukiyo-e của ông đã chuyển đổi hình thức nghệ thuật từ một phong cách tranh chân dung tập trung vào những cô gái làng chơi hạng sang và diễn viên nổi tiếng trong thời kỳ Edo ở các thành phố của Nhật Bản, sang một phong cách nghệ thuật rộng lớn hơn tập trung vào phong cảnh, thực vật và động vật.[29]

Những tác phẩm của Hokusai luôn nắm giữ vị trí quan trọng nhất trong nền hội họa phong cảnh Nhật Bản. Vào cuối thế kỷ 18 và đầu 19, giai cấp tư sản Nhật Bản đóng vai trò chính trong việc thúc đẩy sản xuất hàng loạt tranh in, hay được gọi là ukiyo-e (hình ảnh của thế giới nổi). Những bản in này có chi phí thấp hơn một bức tranh gốc và là sản phẩm mà mọi tầng lớp xã hội có thể mua. Do vậy mà kỹ thuật ukiyo-e đã xuất hiện một thời gian lâu trước đó - với các nghệ sĩ nổi bật như Hishikawa Moronobu - nhưng phải đến giai đoạn này mới thu hút được nhiều sự chú ý. Các tác phẩm chủ yếu được khắc trên gỗ anh đào, từ đó mà thợ in có thể tạo ra nhiều bản sao từ bản gốc cho đến khi phù điêu khắc trên gỗ dần biến mất. Chủ đề chính của chân dung cận cảnh thường về phụ nữ, nghệ sĩ kịch kabuki và samurai, hay cũng có thể là người xuất hiện trong những cảnh khiêu dâm pha trò. Bên cạnh đó còn có quang cảnh thiên nhiên, mà đối với Hokusai đây là thể loại sở trường, nơi ông thể hiện những kỹ năng bậc thầy của mình.[30]

Hokusai đã nghiên cứu và thử nghiệm trong suốt cuộc đời của ông, bao gồm cả những trào lưu nghệ thuật mới tại trường Kano, TosaKorin; ông có nhiều chuyên môn trong hội họa truyền thống Trung Quốc và đồng thời cũng là một người sành nghệ thuật phương Tây, đặc biệt với tranh khắc Hà Lan.[31] Vào thời điểm chịu ảnh hưởng nhiều nhất bởi hội họa Trung Quốc,[2] có thể thấy rõ điều này qua phong cách của ông, các yếu tố phong cảnh đều mang hơi hướng Trung Quốc hay khuôn mặt nhân vật thì được thể hiện khá to, đặc trưng của người dân Trung Hoa lúc đó. Những điểm tương đồng này có thể nhìn thấy trong bức tranh năm 1811 của ông, Tametomo và những con quỷ, hiện được trưng bày tại Bảo tàng AnhLondon.[32]

Mạn họa Hokusai

[sửa | sửa mã nguồn]

Tác phẩm lớn nhất của Hokusai là bộ 15 tập mang tên Mạn họa Hokusai (北斎漫画). Đó là một bộ sưu tập với khoảng 4.000 bức vẽ rất đa dạng từ phong cảnh, thực vật, động vật đến những quang cảnh đời sống thường nhật. Chúng được in bằng ba màu: đen, xám và hồng nhạt. Bản đầu tiên được xuất bản năm 1814, khi họa sĩ 55 tuổi; ba tập cuối cùng được xuất bản là di cảo, và tập cuối cùng trong số này được coi là một tác phẩm ngụy thư.[33] Những bản phác thảo này thường bị nhầm tưởng là tiền lệ của manga hiện đại. Tên manga trong tác phẩm của Hokusai mang ý nghĩa là một bộ sưu tập các bản phác thảo rời rạc, không được kết nối với nhau bởi bất kỳ câu chuyện nào; do đó, chúng có định nghĩa khác về truyện tranh ở manga hiện đại. Điều đáng chú ý ở đây là cách sản xuất trên giấy trong suốt và thực hiện theo nhiều giai đoạn, có sự tương đồng với cách làm truyện tranh hay manga hiện đại.

Hokusai ban đầu phác thảo đơn giản lên một tờ giấy trong suốt, sau đó đặt tờ giấy khác lên trên rồi tiến hành sửa lại bản vẽ chi tiết hơn và tạo ra bố cục cuối cùng. Bản thiết kế hoàn chỉnh cuối cùng sẽ được dán vào tấm gỗ nơi thợ khắc sẽ làm việc tiếp. Trong suốt quá trình khắc, người thợ phải vạch thật kỹ những nét vẽ để sau này có thể dựa vào đó để tạo phù điêu. Tác phẩm này dần được người phương Tây chú ý đến sau khi Matthew Perry đặt chân lên Nhật Bản vào năm 1854.[34]

Ảnh hưởng về nghệ thuật

[sửa | sửa mã nguồn]

Hokusai còn nằm trong số những nghệ sĩ Nhật Bản tiên phong thử nghiệm phối cảnh tuyến tính của phương Tây.[35] Bản thân ông cũng bị ảnh hưởng bởi Sesshū Tōyō và những phong cách từ nền hội họa Trung Quốc.[36] Năm 1854, các hải cảng Nhật Bản được mở cửa để giao thương với châu Âu. Kể từ đó, sức ảnh hưởng của Hokusai gắn liền với chủ nghĩa Nhật Bản lan rộng khắp toàn cầu, tới những người cùng thời ở phương Tây thế kỷ 19. Châu Âu thời gian này cũng bắt đầu cơn sốt sưu tập nghệ thuật Nhật Bản, đặc biệt là về ukiyo-e. Một trong những ví dụ sớm nhất có thể thấy ở Paris vào khoảng 1856, khi mà nghệ sĩ người Pháp Félix Bracquemond lần đầu bắt gặp một bản sao của cuốn phác thảo Mạn họa Hokusai tại xưởng in của ông. Bracquemond dần bị chủ đề này quyến rũ để rồi trở thành người khởi xướng phong trào Japonisme ở Pháp, chiếm lĩnh mảng nghệ thuật trang trí trong suốt nửa sau của thế kỷ 19.[37][38]

Nền mỹ học Nhật Bản cùng với những mặt hàng khác cũng nhanh chóng lan rộng đặc biệt là đến Paris. Hokusai tạo được sức ảnh hưởng đến Art Nouveau, hay Jugendstil ở Đức và cả phong trào lớn như trường phái ấn tượng. Trong đó, những họa sĩ như Henri de Toulouse-Lautrec, Paul Gauguin, Edgar Degas, Vincent Van Gogh, Pierre-Auguste Renoir, Klimt, Franz Marc, August Macke, ManetClaude Monet đều sở hữu cho mình một bộ sưu tập bản họa Nhật hoặc chịu những ảnh hưởng nhất định từ nghệ thuật Nhật Bản, mà Hokusai là nổi bật nhất trong số đó.[39] Mô-típ giật gân của Hermann Obrist, hay còn gọi là Peitschenhieb, một phong trào mới điển hình đã có những nét ảnh hưởng rõ ràng từ tác phẩm của Hokusai.

Mặc dù phong cách ukiyo-e đã xuất hiện từ ba trăm năm trước, nhưng phải đến cuối thế kỷ 18 và đầu 19 mới là thời kỳ phát triển vượt bậc của chúng. Đây là thời điểm mà một xã hội Nhật Bản đang nắm giữ nhiều tài nguyên kinh tế, những bức tranh in mộc bản theo đó mà cũng được đánh giá cao. Tuy nhiên, sau sự giao thương giữa Nhật Bản và phương Tây, năng suất sản xuất của loại hình này dần bị thuyên giảm. Từ năm 1868 đến 1912, nhiều mặt hàng phương Tây đặt chân lên Nhật Bản trong đó bao gồm cả nhiếp ảnh và các kỹ thuật in ấn mới, những cải tiến này khiến phong cách ukiyo-e hầu như biến mất,[31] và nhường chỗ cho những phong trào hiện đại như shin-hanga hay sokaku-hanga.

Vincent van Gogh là một trong những họa sĩ bày tỏ sự ngưỡng mộ lớn đối với tranh in Nhật Bản và cũng là người đã thực hiện sao chép lại một số tác phẩm cho riêng mình. Ông có viết:

Tôi ghen tị với người Nhật, bởi sự tinh xảo đáng kinh ngạc trong tất cả các tác phẩm mà họ thực hiện. Chúng không bao giờ nhàm chán hay trông giống như một sản phẩm cẩu thả... Phong cách của chúng cũng đơn giản như hơi thở. Những tạo hình hiện lên chỉ bằng một vài nét vẽ, trông dễ như cài cúc áo vậy.[40]

Phong cách của Van Gogh đặc biệt chịu ảnh hưởng từ Hokusai. Sau khi thực hiện bức Iris vào năm 1889, ông có nhận xét các tác phẩm của chính mình trong một bức thư gửi cho người em trai Theo: "chúng trông không giống Nhật Bản, nhưng chúng là những tác phẩm Nhật Bản nhất mà anh từng vẽ." Letter to Theo, no. 501 of July 18, 1888.[41]

Claude Monet chắc chắn cũng chịu ảnh hưởng bởi các nghệ sĩ Nhật Bản, nhưng hai nguồn chính đến từ Hokusai và Hiroshige. Bộ tác phẩm Hoa súng của Monet được lấy cảm hứng từ hoa của Hokusai, cũng như bộ tranh về Nhà thờ Rouen rất tương đồng với bộ bản họa về núi Phú Sĩ, khác biệt ở đây là Hokusai đã thực hiện từ những nơi khác nhau còn Monet chỉ tại một góc nhìn duy nhất; sự tương đồng này cũng có thể quan sát qua cách họ xử lý bầu không khí, ánh sáng và môi trường xung quanh, chúng đều xuất hiện ở cả hai nghệ sĩ. Chịu ấn tượng từ bộ sưu tập bản họa Nhật Bản của mình, Monet thậm chí còn thiết kế một khu vườn với cây cầu Nhật Bản tại chính trong khuôn viên nhà, nơi ông đã tạo ra rất nhiều tác phẩm nổi tiếng về sau.[42]

Yanagawa Shigenobu là đệ tử đầu tiên của ông và sau đó trở thành con rể của ông. Giống như Hokusai, ông cũng từng thực hiện rất nhiều minh họa, nhiều bản surimono và tiếp bước sư phụ, cống hiến hết mình cho nghệ thuật shunga. Trong số các học trò của mình, Shotei Hokuju nổi bật hơn hết; Giống như tất cả các đệ tử của Hokusai, ông cố gắng bắt chước lại sư phụ của mình từ trong kỹ thuật và cách thể hiện, mặc dù nghiêng về mảng hội họa phương Tây với những màu sắc đơn giản và tươi sáng hơn, các tác phẩm của ông cũng được đặc trưng bởi các đường nét hình học.[43] Một người đệ tử khác là Uoya Hokkei, đã theo học trường Hokusai và áp dụng phong cách Trung Quốc cho một số tác phẩm ban đầu của thầy; nhiều bức shunga kèm thơ của Hokusai cũng được học trò lấy cảm hứng.[44]

Di sản văn hóa

[sửa | sửa mã nguồn]
Nắp cống được trang trí Masculine WaveObuse, Nagano

Với tư cách là một nghệ sĩ, Hokusai đã đạt được nhiều thành tựu trong đa dạng các lĩnh vực. Ông cho ra đời hoàng loạt tác phẩm trong đó bao gồm hình minh họa sách, tranh in mộc bản, phác thảo và hội họa xuyên suốt hơn 70 năm sự nghiệp của mình.[45] Ngay cả sau khi ông qua đời, nhiều cuộc triển lãm nghệ thuật về các tác phẩm của ông vẫn tiếp tục được tổ chức. Năm 2005, Bảo tàng Quốc gia Tokyo thực hiện tổ chức một cuộc triển lãm Hokusai và đánh dấu số lượng khách tham quan đông nhất so với các cuộc triển lãm khác cùng năm.[46] Một số bức tranh từ triển lãm Tokyo cũng được trưng bày tại Vương quốc Anh. Vào năm 2017, Bảo tàng Anh đã tổ chức cuộc triển lãm nghệ thuật Hokusai đầu tiên, trong đó bao gồm cả bức Sóng lừng ngoài khơi.[47]

Hokusai đã truyền cảm hứng cho nhà văn khoa học viễn tưởng Roger Zelazny, người đã đoạt giải thưởng Hugo với truyện ngắn mang tên "24 cảnh núi Phú Sĩ, của Hokusai", trong đó nhân vật chính tham quan khu vực xung quanh núi Phú Sĩ rồi dừng chân tại những địa điểm do Hokusai vẽ. Một cuốn sách năm 2011 về chánh niệm kết thúc với bài thơ "Hokusai Says" của Roger Keyes, kèm theo lời giải thích trước đo rằng "đôi khi thơ ca lại khắc họa hồn cốt tư tưởng tốt hơn bất kì thể loại nào khác." [48]

Trong Encyclopaedia Britannica năm 1985, Richard Lane có mô tả Hokusai rằng "từ cuối thế kỷ 19 [đã] gây ấn tượng cho giới nghệ sĩ phương Tây, hay những nhà phê bình và người yêu nghệ thuật thậm chí có thể nhiều hơn bất kỳ nghệ sĩ châu Á nào khác".[49]

Bức Cửa hàng bán sách tranh và ukiyo-e của Hokusai cho thấy cách mà ukiyo-e thực sự được tiêu thụ như thế nào trong thời gian đó; như việc những bản họa này được bày bán tại các cửa hàng địa phương và là mặt hàng phổ thông mà người bình thường có thể mua được. Màu sắc trong hình ảnh này cũng có nét khác biệt, chúng được Hokusai tô bằng tay thay vì sử dụng từng mộc bản rời để áp màu.[1]

  1. ^ El volum VI del Manga, «Dibuixos a punta de pinzell», va ser la primera estampa de Hokusai que fou adquirida Cabinet des Estampes de la Biblioteca Nacional de França; pertanyia a la col·lecció Van Overmeer Fisscher, un holandès que havia estat a Nagasaki. Les estampes japoneses causaren furar al món occidental i eren importades del japó tant als EUA com a Europa. Vegeu G. Lambert, Ukiyo-e. Imatges d'un món efímer, pàg. 11; catàleg de l'Exposició organitzada per la Fundació Caixa Catalunya i la Bibliothèque nationale de France, del 16 de juny al 14 de setembre de 2008.
  2. ^ Tuy nhiên, rõ ràng khói là hệ quả của một núi lửa đang hoạt động.
  3. ^ Trong hộp tiêu đề bên phải: "冨嶽三十六 景 / 神奈川沖 / 浪裏" nghĩa là "Fugaku sanju-rokkei / Kanagawa-oki / nami-ura", "Ba mươi sáu cảnh" núi Phú Sĩ / từ Kanagawa / trên sóng». Chữ ký ở bên trái được viết: "北斎改為一筆", có nghĩa là "Hokusai aratame Iitsu hitsu".

Người giới thiệu

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ a b c d Fahr-Becker, Gabriele 1994: pàg.195
  2. ^ a b Daniel Atkison; Leslie Stewart. «Life and Art of Katsushika Hokusai» a From the Floating World: Part II: Japanese Relief Prints, catàleg de una exposició produïda per la California State University, (Chico). Consultat el 9 de juliol de 2007; Accediu a l'arxiu
  3. ^ a b c d e f Fahr-Becker, Gabriele 1994: pàg.196
  4. ^ La Gran Enciclopèdia en català 2004: Volum XI
  5. ^ a b “British Museum”. Truy cập ngày 19 tháng 7 năm 2010. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |ngày truy cập= (trợ giúp)
  6. ^ Smith
  7. ^ a b c “Katsushika Hokusai”. Truy cập ngày 7 tháng 7 năm 2010. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |ngày truy cập= (trợ giúp)
  8. ^ a b Weston, Mark 2002: pàg.116
  9. ^ Fahr-Becker, Gabriele 1994: pàg.152
  10. ^ Weston, Mark 2002: pàg.118
  11. ^ Raymonde, Gans de 1976: pàg.178
  12. ^ Enciclopèdia Salvat 1997: Volum 9
  13. ^ Fahr-Becker, Gabriele 1994: pàg.155
  14. ^ Bản mẫu:Ref-llibre
  15. ^ Smith, Henry D., 1998
  16. ^ Le Fuji sacré (en francès)
  17. ^ CNRS: Jikigyō Miroku and Ichiji fusetsu no maki (en francès)
  18. ^ Le mont Fuji dans les arts. (en francès)
  19. ^ Matthi Forrer i Edmont de Goncourt, Hokusai, 1988
  20. ^ Marianne Grivel, Hiroshige, un impressionniste japonais, Les albums du Cabinet des Estampes de la Bibliothèque nationale, Éd. Albin Michel, 1984
  21. ^ Carpenter & Smith II 2005, tr. 237
  22. ^ Trede & Bichler 2010, tr. 11
  23. ^ Carpenter & Smith II 2005, tr. 232
  24. ^ Carpenter & Smith II 2005, tr. 255
  25. ^ Carpenter & Smith II 2005, tr. 235
  26. ^ a b Lane, Richard. "Hokusai: Life and Work." E.P. Dutton, NY, 1989.
  27. ^ . ISBN 1-58221-005-5. |title= trống hay bị thiếu (trợ giúp)
  28. ^ Lane, Richard. "Hokusai: Life and Work." E.P. Dutton, NY, 1989.
  29. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên weston117
  30. ^ Gans, Raymonde de 1976: pàg.53
  31. ^ a b Fahr-Becker, Gabriele 1994: pàg.21 Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “Wal21” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác
  32. ^ Historia Universal del Arte 1984: Volum 11
  33. ^ Hillier, Jack 1980: pàg.100
  34. ^ Hillier, Jack 1980: pàg.107-110
  35. ^ “Paintings as architectural space:"Guided Tours" by Cezanne and Hokusai”. 2008. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
  36. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên csuchico
  37. ^ Gallica, Gazette des beaux-arts, 1905, pp. 142 à 143, site gallica.bnf.fr
  38. ^ Bibliothèques municipales de Grenoble
  39. ^ Zacharías, Thomas 1994: pàg.30
  40. ^ Walther, Ingo 2000, pàg.27
  41. ^ Zacharías, Thomas 1994: pàg.32
  42. ^ Zacharías, Thomas 1994: pàg.32-33
  43. ^ Fahr-Becker, Gabriele 1994: pàg.156-157
  44. ^ Fahr-Becker, Gabriele 1994: pàg.160
  45. ^ Finley, Carol (1 tháng 1 năm 1998). Art of Japan: Wood-block Color Prints (bằng tiếng Anh). Lerner Publications. ISBN 9780822520771.
  46. ^ Brown, Kendall H. (13 tháng 8 năm 2007). “Hokusai and His Age: Ukiyo-e Painting, Printmaking and Book Illustration in Late Edo Japan (review)”. The Journal of Japanese Studies (bằng tiếng Anh). 33 (2): 521–525. doi:10.1353/jjs.2007.0048. ISSN 1549-4721.
  47. ^ Carelli, Francesco (2018). “Hokusai: beyond the Great Wave”. London Journal of Primary Care. 10 (4): 128–129. doi:10.1080/17571472.2018.1486504. PMC 6074688. PMID 30083250.
  48. ^ Mark Williams and Danny Penman (2011). Mindfulness: An Eight-Week Plan for Finding Peace in a Frantic World, pp. 249, 250–251. The poem is also at Hokusai Says - Gratefulness.org.
  49. ^ Lane, Richard (1985). "Hokusai", Encyclopædia Britannica, v. 5, p. 973.

Thư mục

[sửa | sửa mã nguồn]

liện kết ngoại

[sửa | sửa mã nguồn]

[[Thể loại:Pages with unreviewed translations]]