Cổng thông tin:Chăm Pa/Sandbox
là quốc gia cổ từng tồn tại độc lập liên tục qua các thời kỳ từ năm 192 đến năm 1832. Cương vực của Chăm Pa lúc mở rộng nhất tương ứng với miền Trung Việt Nam ngày nay, trải dài từ dãy núi Hoành Sơn, Quảng Bình ở phía Bắc cho đến Bình Thuận ở phía nam và từ biển Đông cho đến tận miền núi phía tây của nước Lào ngày nay.
Qua một số danh xưng Lâm Ấp, Panduranga, Chăm Pa trên phần đất nay thuộc miền Trung Việt Nam. Văn hóa Chăm Pa chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ và Java, đã từng phát triển rực rỡ với những đỉnh cao nghệ thuật là phong cách Đồng Dương và phong cách Mỹ Sơn A1 mà nhiều di tích đền tháp và các công trình điêu khắc đá, đặc biệt là các hiện vật có hình linga, vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay cho thấy ảnh hưởng của Ấn giáo và Phật giáo là hai tôn giáo chính của chủ nhân vương quốc Chăm Pa xưa.
Chăm Pa hưng thịnh nhất vào thế kỷ 9 và 10 và sau đó dần dần suy yếu dưới sức ép của các vương triều Đại Việt từ phía Bắc và các cuộc chiến tranh với Đế quốc Khmer. Năm 1471, Chăm Pa chịu thất bại nặng nề trước Đại Việt và bị mất phần lớn lãnh thổ phía bắc vào Đại Việt. Phần lãnh thổ còn lại của Chăm Pa bị chia nhỏ thành các tiểu quốc, và sau đó tiếp tục dần dần bị các chúa Nguyễn thôn tính và đến năm 1832 toàn bộ vương quốc chính thức bị sáp nhập vào Việt Nam dưới triều vua Minh Mạng.
là cuộc chiến do vua Lý Thánh Tông của Đại Việt phát động năm 1069 nhằm đánh vương quốc Chiêm Thành ở phương Nam với lý do người Chiêm từ chối thần phục nhà Lý.
Tiến trình lịch sử : Văn hóa Sa Huỳnh > Lâm Ấp > Hoàn Vương > Chiêm Thành > Panduranga
Chiến tranh : Việt-Chiêm (982) • Việt-Chiêm (1044) • Việt-Chiêm (1069) • Việt-Chiêm (1075-1104) • Việt-Chiêm (1367-1396) • Việt-Chiêm (1400-1407) • Việt-Chiêm (1446) • Việt-Chiêm (1471)
Nhân vật
là vị vua thứ hai của vương triều Champa thứ hai. Lúc mới lên ngôi, ông đã tấn công quân nhà Đông Tấn tại Nhật Nam và vây thành Cửu Chân. Năm 351, quân Lâm Ấp bị đánh bại, chạy về phía tây tại Lãng Hồ, huyện Thọ Lãnh (Thanh Hóa), thành Khu Túc bị chiếm, ranh giới được thiết lập lại tại huyện Ty Canh gần sông Nhật Lệ (Quảng Bình). Năm 359, quân Đông Tấn chiếm huyện Thọ Lãnh và đánh bại quân Lâm Ấp tại vịnh Ôn Cấn, chiếm thành Khu Túc; Phạm Phật xin hòa và gửi sứ bộ sang Trung Quốc triều cống. Phạm Phật mất năm 380 nhường ngôi cho con là Phạm Hồ Đạt.
Địa danh
là một trong hai kinh đô của nước Lâm Ấp. Kandapurpura được xây dựng và sử dụng trong khoảng 1 thế kỷ từ đầu thế kỷ 4 đến cuối thế kỷ 4 trong thời kỳ Phật giáo tiểu thừa và Ấn Độ giáo ảnh hưởng nhiều tới Lâm Ấp.
Thành đô này được người Chăm xây dựng vào thời vua Phạm Duật với sự góp phần của Phạm Văn vào đầu thế kỷ 4, sau khi chiếm được miền bắc.
Sau các cuộc tấn công từ Giao Châu bởi Ôn Phóng Chi, thứ sử Giao Châu, Lâm Ấp đã phải dời đô về vùng Trà Kiệu với tên gọi kinh đô mới là Simhapura, tuy nhiên các triều đại Chăm Pa sau này vẫn sử dụng thành Kandapurpura như là một trong những trọng trấn ở miền Bắc
Kinh đô : Kandapurpura > Simhapura > Virapura > Indrapura > Vijaya > Panduranga
Văn hóa - Nghệ thuật - Tôn giáo
là ngôi đền Chăm Pa nằm trên đỉnh một ngọn đồi nhỏ ở cửa sông Cái tại Nha Trang. Tên gọi "Tháp Po Nagar" được dùng để chỉ chung cả công trình kiến trúc này, nhưng thực ra nó là tên của ngọn tháp lớn nhất cao khoảng 23 mét. Ngôi đền này được xây dựng trong thời kỳ đạo Hindu đang cường thịnh khi Chăm Pa trong giai đoạn có tên gọi là Hoàn Vương quốc, vì thế tượng nữ thần có hình dạng của Uma, vợ của Shiva.
Tháp Chăm : Bằng An • Mỹ Sơn • Chiên Đàn • Khương Mỹ • Phú Lốc • Cánh Tiên • Bánh Ít • Bình Lâm • Thủ Thiện • Dương Long • Tháp Đôi • Tháp Nhạn • Yang Prong • Po Nagar • Hòa Lai • Po Klong Garai • Po Rome • Po Dam • Po Sah Inư • Liễu Cốc • Mỹ Khánh • Phong Lệ • Cấm Mít • Trà Kiệu • Đồng Dương • Chánh Lộ • Tháp Mắm
