Cổ nhạc từ

Cổ Nhạc từ là từ đường thờ tự các bậc tổ sư Ca Huế và những người có công lao đối với nghệ thuật Ca Huế đã khuất. Di tích này trước kia là Dục Đức đường xây dựng từ thời Tự Đức (1870) và vào thời Thành Thái (1897) thì đổi tên là Cung Tôn miếu thờ tự vua Dục Đức cho đến khi bị triệt hạ năm 1916. Cổ nhạc từ xây dựng lại vào năm 1966 với chức năng và kiến trúc như hiện nay.

Lịch sử

Cổ nhạc từ tọa lạc tại số 05, kiệt 127 đường Nguyễn Trãi, phường Thuận Hòa, thành phố Huế. Nơi này trước kia là Dục Đức đường, một biệt phủ do vua Tự Đức cho xây dựng vào năm 1870 để ban cho hoàng tử Nguyễn Phúc Ưng Chân (sau là vua Dục Đức) đến ở và học hành, đồng thời giao cho hoàng quý phi Vũ Thị Duyên (sau này là hoàng hậu Lệ Thiên Anh) trông coi, dạy bảo hoàng tử.

Năm 1891, vua Thành Thái, con vua Dục Đức, đã cho tôn tạo Dục Đức đường và khởi công xây dựng thêm một số công trình kiến trúc mới theo quy định của một biệt miếu thờ vua Dục Đức gồm một tòa nhà kép đặt ở giữa trong thờ thần khám vua Dục Đức, trước có hai nhà Túc Gia, sau có nhà Tòng Viện. Quanh miếu có tường gạch bao bọc, có hệ thống cửa theo kiểu “tứ khẩu” đặt trên tường ở cả bốn phía, trong đó cửa chính ở phía nam, làm kiểu tam quan-môn lâu, ba cửa còn lại là các nguyệt môn.

Năm 1897, nhà vua đổi tên miếu là Cung Tôn miếu, đặt theo tên truy tôn của vua Dục Đức là Cung Tông Huệ Hoàng đế.

Năm Thành Thái thứ 11 (1899), nhà vua cho xây dựng điện Long Ân phía hữu lăng mộ, làm nơi thờ cúng vua cha. Từ đây, miếu trở thành nơi tu hành thờ Phật, làm nơi nương tựa tinh thần của hoàng thái hậu Từ Minh (vợ chính của vua Dục Đức). Sau đức Từ Minh qua đời, triều đình mai táng thi hài của bà bên phải mộ phần vua Dục Đức. Đồng thời, bài vị vua Dục Đức và hoàng hậu Từ Minh cũng được đưa về thờ phụng ở An Lăng. Miếu cũng không còn lý do để tồn tại, và bị triệt hạ năm 1916.

Sau năm 1945, đức Từ Cung (tức Đoan Huy Hoàng Thái Hậu, mẹ vua Bảo Đại) đứng ra bảo trợ và duy trì đội Nhã nhạc cung đình dưới biên chế của đoàn Ba Vũ cổ nhạc. Để thực hiện ý nguyện xây dựng ngôi nhà thờ Tổ nghề của các nghệ nhân Cổ nhạc, đức Từ Cung đã đồng ý chuyển giao mặt bằng sở đất của ngôi miếu cho Ban Cổ nhạc Đại Nội để xây dựng nhà thờ Cổ nhạc. Căn cứ vào những dòng ghi chép bằng chữ Hán trên văn bia hiện nay vẫn còn lưu giữ tại nhà thờ Cổ Nhạc cho biết thời điểm xây dựng chính thức nhà thờ Cổ Nhạc vào ngày 11 tháng 8 năm Bính Ngọ (25/09/1966), công việc tổ chức xây dựng nhà thờ do ông Nguyễn Ngọc Cung làm trưởng ban, thủ quỹ Nguyễn Hiếu Lại, thư ký Trần Tẩu, cùng các huấn luyện viên và các nhạc sinh trong Ban Cổ nhạc.

Hàng năm, vào ngày 16/3 âm lịch, Hội Cổ nhạc truyền thống Huế lại tổ chức lễ Giỗ tổ cổ nhạc truyền thống Huế.