Bản Nguyên
|
Bản Nguyên
|
||
|---|---|---|
| Xã | ||
| Xã Bản Nguyên | ||
| Hành chính | ||
| Quốc gia |  Việt Nam | |
| Vùng | Đông Bắc Bộ | |
| Tỉnh | Phú Thọ | |
| Huyện | Lâm Thao | |
| Địa lý | ||
| Tọa độ: 21°15′35″B 105°18′48″Đ / 21,25972°B 105,31333°Đ | ||
|
| ||
| Diện tích | 7,63 km²[1] | |
| Dân số (2004) | ||
| Tổng cộng | 9.524 người[1] | |
| Mật độ | 1.213 người/km² | |
| Khác | ||
| Mã hành chính | 08539[2] | |
Bản Nguyên là một xã thuộc huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ, Việt Nam.
Địa lý
[sửa | sửa mã nguồn]Xã Bản Nguyên nằm cách trung tâm Việt Trì khoảng 14 km, có vị trí địa lý:
- Phía bắc giáp xã Tứ Xã
- Phía nam giáp sông Thao (Hồng), bên kia (bờ hữu) là thị trấn Hưng Hóa và huyện Tam Nông
- Phía đông giáp xã Vĩnh Lại
- Phía tây giáp xã Phùng Nguyên.
Xã Bản Nguyên có diện tích 7,63 km², dân số năm 2004 là 9.524 người,[1] mật độ dân số đạt 1.213 người/km².
Lịch sử
[sửa | sửa mã nguồn]Nguyên xưa nơi đây có tên chiềng (chạ?) Bãi Á(稏 地- Bãi Lúa) hay trang Bãi Á. Thời |Hậu Lê, đổi chiềng, chạ thành xã. Thời Minh Mạng (1824), hướng Hán Việt, đổi thành xã Á Nguyên (稏 原- Đồng Lúa), năm 1832 đổi tiếp thành Bản Nguyên (本原- Gốc Đồng Bằng, Cánh Đồng Gốc (của đồng bằng Bắc bộ)). Từ năm 1946 đến 1964, chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đổi tên thành xã Hùng Tiến. Sau năm 1964, sử dụng lại tên xã Bản Nguyên.
Thần tích trang Bãi Á[3] (ứng với phần đất Bản nguyên cổ) viết, "Tương truyền, (sau khi đánh đuổi quân Thục Phán), …, Hùng Duệ vương sắc phong Ba vị Phúc thần (Tam vị Đại vương, cùng hợp sức với Tản Viên Sơn Thánh) là: Tá Lang linh ứng Đại vương[4], Đương Cương hiển ứng Đại vương[5] và Hương Thụy hiển ứng Đại vương[6] Đặc biệt Quốc Tổ ban tặng 15 chữ vàng quý hiếm: 三 位 濟 世 護 國 保 境 顯 佑大王上 等 神, (Tam vị tế thế hộ quốc bảo cảnh hiển hựu Đại vương thượng đẳng thần). Từ đó, làng có mỹ tục kiêng 6 âm húy thánh[7]: tá, lang, đương, cương, hương, thụy[8].
Nối tục các thời Đinh, Lê, Lý, Trần, Lê Thái tổ sắc phong…". Trong dân cư, củ khoai lang phải gọi là củ muống, đương chức nói là đang chức, thắp hương nói là thắp nhang...; Con dân không lấy tên trùng với 6 âm húy[9].
Chú thích
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ a b c “Mã số đơn vị hành chính Việt Nam”. Bộ Thông tin & Truyền thông. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 3 năm 2013. Truy cập ngày 10 tháng 4 năm 2012.
- ^ Tổng cục Thống kê
- ^ Thần tích: Thư viện Viện Hán Nôm, tài lwiệu số 5856/818. Ký hiệu AE.A9/30. Hàn lâm viện Đông các đại học sĩ Nguyễn Bính; Ngày tốt tháng 1 năm Hồng Phúc nguyên niên (1572).
- ^ Am thần.
- ^ Võ Nhân thần.
- ^ Văn Nhân thần.
- ^ Tên thần.
- ^ Bản dịch Thần phả trang Bãi Á của Viện nghiên cứu Hán Nôm lưu tại đình làng Bãi Á.
- ^ Lịch sử Đảng bộ xã Bản Nguyên 1944-2010, Xuất bản năm 2011.