Động vật dạng bốn chân
| Động vật dạng bốn chân | |
|---|---|
| Thời điểm hóa thạch: Cuối tiền Devon – gần đây, | |
 Động vật dạng bốn chân cơ sở (Tiktaalik). | |
| Phân loại khoa học | |
| Giới (regnum) | Animalia |
| Ngành (phylum) | Chordata |
| Phân ngành (subphylum) | Vertebrata |
| Lớp (class) | Sarcopterygii |
| Nhánh (clade) | Tetrapodomorpha Ahlberg, 1991 |
| Các phân nhóm | |
| |
Động vật dạng bốn chân (danh pháp khoa học: Tetrapodomorpha) là một nhánh trong động vật có xương sống, bao gồm một phần của lớp cá vây thùy với các đặc trưng của động vật bốn chân. Các dạng nguyên thủy, như Tiktaalik, đã từng được những người phát hiện ra chúng gọi là "cá có chân", do chúng là dạng động vật nửa giống cá nửa giống động vật bốn chân, ít nhất là ở biểu hiện bên ngoài.
Nhóm Tetrapodomorpha chứa các động vật bốn chân thật sự và một số nhóm cá vây thùy có họ hàng gần, được gọi chung với tên gọi khoa học là Osteolepiformes.
Trong số các đặc trưng xác định động vật dạng bốn chân là các biến đổi ở các vây, đáng chú ý là xương cánh tay với đầu lồi nối bằng khớp với ổ khớp chảo (hốc của khớp vai).
Các hóa thạch của động vật dạng bốn chân đã được phát hiện có từ thời kỳ đầu kỷ Devon trở đi, và bao gồm Osteolepis cùng Panderichthys.
Phân loại, phát sinh loài
[sửa | sửa mã nguồn]Phân loại dưới đây lấy theo Benton (2004)[1].
- Phân lớp Sarcopterygii
- Phân thứ lớp TETRAPODOMORPHA
- Bộ † Rhizodontida
- Siêu bộ Osteolepidida
- Bộ † Osteolepiformes
- Họ † Tristichopteridae
- Bộ † Panderichthyida
- Siêu lớp Tetrapoda: động vật bốn chân thật sự
- Phân thứ lớp TETRAPODOMORPHA
Phát sinh chủng loài
[sửa | sửa mã nguồn]Biểu đồ phát sinh chủng loài dưới đây dựa theo Ruta, Jeffery và Coates (2003)[2], với bổ sung lấy theo Ahlberg & Johanson (1998), và Long, Young, Holland, Senden & Fitzgerald (2006)[3]:
| Tetrapodomorpha |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Biểu đồ vẽ theo Swartz (2012)[4]:
| Tetrapodomorpha |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ Vertebrate Palaeontology Lưu trữ 2008-10-19 tại Wayback Machine, ấn bản lần 3.
- ^ M. Ruta; Jeffery J. E.; Coates M. I. (2003). “A supertree of early tetrapods”. Proceedings of the Royal Society B. 270 (1532): 2507–2516. doi:10.1098/rspb.2003.2524. PMC 1691537. PMID 14667343.Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (liên kết)
- ^ Tetrapodomorpha trong Mikko's Phylogeny Archive.
- ^ Swartz B (2012) A Marine Stem-Tetrapod from the Devonian of Western North America. PLoS ONE 7(3): e33683. doi:10.1371/journal.pone.0033683
- Mikko Haaramo. “Tetrapodomorpha - Terrestrial vertebrate-like sarcopterygians”. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 5 năm 2006. Truy cập 2006. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong:
|ngày truy cập=(trợ giúp) - P. E. Ahlberg và Z. Johanson (1998). “Osteolepiforms and the ancestry of tetrapods”. Nature. 395 (6704): 792–794. doi:10.1038/27421.
- Michel Laurin, Marc Girondot và Armand de Ricqlès (2000). “Early tetrapod evolution” (PDF). TREE. 15 (3). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 22 tháng 9 năm 2009. Truy cập ngày 19 tháng 4 năm 2007.
Liên kết ngoài
[sửa | sửa mã nguồn]
- Động vật dạng bốn chân tại Encyclopedia of Life